کفاره قسم دروغ

درچند حدیث حضرت محمدمصطفی«ص» در مورد قسم خوردن و احکام آن میفرمایند:« حدیث-١» ای مسلمانان خداوند«ج» شما را از قسم خوردن به ناحق و دروغ منع کرده است زیرا که قسم خوردن به دروغ برکت عمر را بر میدارد، روزی شخص را کم میکند و آبروی مسلمان را از بین میبرد،پس مسلمان باید از خوردن قسم بناحق اجتناب و دوری کند.« حدیث-٢» سوگند خوردن سبب ترویج کالا وفروش آن به دروغ میشود اما این قسم ازبین برنده برکت درآن معامله میشود.« حدیث- ٣» هرکس به غیرنام الله«ج» قسم یاد کندبه تحقیق که شرک به الله«ج» آورده است و این شرک درصورتی است که اعتقاد قسم به غیر الله«ج» داشته باشد. « حدیث- ٤» هرکس به چیزی سوگند خورد اما بعداً انجام دادن آن را بهتر دید، پس سوگندش را بشکند وکفاره آنرا بدهد وآنچه خیراست انجام دهد. « حدیث- ٥» هرکس با قسم دروغ قسمتی ازمال فرد مسلمانی رادرمعاملات بگیرد آنکس در روزحشر درحالی الله«ج» را ملاقات میکند که الله«ج» ازاو خشمگین و ناراض است.« حدیث- ٦» آگاه باشیدکه الله«ج» شما را نهی کرده است از اینکه به پدرانتـان سوگند بخورید و هر کس سوگند میخورد پس باید به خدا سوگند بخورد و یا سکوت کند. « حدیث- ٧» کسیکه به قسم خوردن مال مسلمان را بگیرد الله«ج» آتش دوزخ را بر او واجب گردانیده و جنت را برایش حرام مینماید. در مورد این حدیــــث صحابه ای سوال نمود ، یا رسول الله«ص» اگر چه آن مال کم و اندک هم باشد شامل این حدیث میشود؟ مبارک«ص» فرمودنـد: اگر چه بخاطر شاخچه خوردی از درخت تلخ و بد مزه ای هم باشد کسی قسم یاد کند ، شامل این حدیث شریف میشود.                                          

                                         

اگر کسی مجبور میشود که قسم بخورد ، باید به نام الله«ج» و یا به صفات متعال و یا اینکه به اسمی از « نود و نه » نام پروردگار چنانـچه « رحمن رحیم،مالک ... » قسم بخورد،کدام مشکلی ندارد اما اگرکسی به غیر نام خداوند«ج» قسم یاد کرد مانند« به پیغمبرقسم،به کعبه ، به قرآن و یا به سی  سیپاره قرآن، به سرفرزند، به روح پدر و غیره... که درعصر کنونی رایج است » اییگونه قسم صحیح نیست بلکه آنشخص گناهکار نیزمیگردد زیرا خداوند«ج» در کلام پاکش درموردقسم خوردن میفرمایند:سوره آل عمران / آیه ٧٧: ترجمه: کسانیکه درمقابل عهد وپیمان الله«ج» و درمقابل قسم های شان پول اندکی را میگیرندآن مردم کسانی اند که درآخرت ایشان را نصیبی ازخوبی و ثواب نیست و خداوند«ج» با ایشان سخن نمی گوید ونه سوی ایشان نظر میکند و نه آنها را تزکیه و پاک میگرداند بلکه ایشان را است عذاب دردناک.

اقسام قسم :  قسم و سوگند خوردن برسه قسم است   «   ١- قسم غموس       ٢- قسم مُنعقد       ٣- قسم لغو   »

١- قسم غمـــوس : « غموس یعنی غوطه ور شدن به گناه » قسم غموس آنست که شخص برای کاری که گذشته است به دورغ قســــــم یاد کند و قصد دروغ را هم داشته باشد. مثلاً « کسی از فرد دیگری قرض طلب دارد و بعد از مدتی برایش میگوید قرض مرا اداء کن و آن فرد به دروغ  قسم میخورد که من قرض را قبلاً داده ام در صورتیکه شخص اصلاً قرضش را قبلاً دریافت نکرده و شخص دومی هم میداند که قرض طلبگار را نداده اما به اینگونه قسم میخورد تا اینکه از زیر قرضــش خلاص شود ».           پس کسیکه قسم غمـــوس میخورد در گناه غوطه ور شده است زیرا جز گناهان کبیره بشمار میرود و باید توبه و استغفار نماید.

٢- قسم مُنعـــقد : آن قسمی را گویند که برای کار آینده سوگند خورده باشد و اگر بر خلاف قســــمی که برای آینده خورده است عمل کند، مثلاً « شخصی قسم خورده که فلانی به خانه من نیاید و یا من به خانه فالانی نمیروم، اما بعد ازمدتی اشخاص دیگر سبب میشوند تا این شخص به خانه فالانی برود و فلانی به خانه اش بیاید » در این صورت خلاف قسم عمل میشود باید شخصیکه قسم خورده کفاره بپردازد.                                        

٣- قسم لــغـــو : آن قسمی است که برکار گذشته سوگند خورده شود وتصور فرد این است که از راست قسم خورده است اما بعد معلوم میشود که عملی که بخاطرش قسم خورده دروغ است. شاید خداوند«ج» از این نوع قسم مواخذه وپرسان ننماید چونکه قصد قسم از ابتداء دروغ نبوده است.

کفاره قسم خوردن: کفاره قسم خوردن به چند طریق اداء میشود واگریکی ازاین طریق ها اداء شود کفاره قسم اداء میشود. ١- کسیکه قسم وسوگند خود را میشکند باید در مقابل آن یک غلام و برده را آزاد کند. ٢- کسیکه قسم وسوگند خود رامیشکند باید درمقابل آن ده نفرازفقراء را طعام دهد،ازآن طعام متوسط که اهل خود غالباً صرف مینماید. ٣- کسیکه قسم وسوگند خودرامیشکندبایددرمقابل آن به هریک ازآن ده نفرکه قبلاً ذکرشده نیم من گندم بدهد ویا پول نیم من گندم رابه آنها پرداخت نماید. ٤- کسیکه قسم وسوگند خودرامیشکند بایددرمقابل به آن ده نفری که قبلاً ذکرشد،جامعه ولباس بپوشاند. ٥- کسیکه قسم وسوگند خود رامیشکند باید درمقابل آن سه روز،روزه بگیرد.

قابل یادآوری است که: اگر شخصی برای یک موضوع چند مرتبه قسم خورد و بعداً آن قسم را شکستاند بر وی یک کفار قسم کافی است و کفاره قسم به کسانی داده شود و یا تعلق بگیرد که گرفتن زکات بر آنها جایز باشد.                                                                                    

مَرجع: کُتب « سُلم السالکین » ، « الکبائر » و « توضیح المسائل از دیدگاه مذهب حنفی »   منبع: پیام نجات