ذو الفقار

ذوالفقار دست چه کسی بود و چطور به دست علی رسید؟

منابع اسلامی در این باب سخنهای گوناگون گفته اند . به روایت سدی از مفسران بزرگ و معتبر اهل سنت در تفسیر آیه « و انزلنا الحدید فیه بأس شدید و منافع للناس ، حضرت آدم وقتی از بهشت بیرون آمد ، ذوالفقار را که از برگ اس بهشتی ساخته شده بود با خود به این دنیا آورد و با آن با دشمنان ( جن و شیاطین ) می جنگید . پس از او به ترتیب به پیامبران بعد رسید تا سرانجام به پیامبر اسلام (ص) رسید و آن حضرت آن را به علی (ع) داد ( مناقب ، ج 3 ، ص 339 ، نقل از تفسیر سدی ) .

به گزارش دیگر ، روز جنگ احد امام علی (ع) سخت جنگید تا آنکه شمشیرش شکست و نزد پیامبر (ص) آمد و شمشیر خواست . ( مناقب ، ج 3 ، ص 339 ؛ علل الشرایع ، جزء 1 ، ص 7 ) ، نیز گویند : بتی آهنین در یمن بود که علی (ع) آن را شکست و بفرمود تا از آن ، دو شمشیر ساختند . یکی از آن دو ذوالفقار بود . ( مناقب ، ج 3 ، ص 339 )
همچنین گویند هنگامی که بلقیس به دیدن سلیمان رفت ، شش شمشیر از جمله ذوالفقار را برایش به هدیه برد . سرانجام به دست عاص بن منبه رسید و او که در پیکار بدر ، در سپاه مشرکان بود ، کشته شد و شمشیرش به دست پیامبر (ص) و دست آخر به دست علی (ع) رسید ( مناقب ، ج 3 ، ص 315، پاورقی ).
نیز گویند حجاج بن علاطه یکی از مردم مکه آن را به پیامبر (ص) هدیه داد و آن حضرت آن را روز احد به علی (ع) بخشید ( تاج العروس ، ج 7 ، ص 357، ماده فقره )
نیز گویند برگ نخلی در دست پیامبر (ص) بود ، وقتی علی (ع) شمشیر خواست ، پیامبر (ص) بر آن برگ نخل دمید و به قدرت خدا شمشیری شد که بعدا ذوالفقار نام گرفت . ( مناقب ، ج 3 ، ص 339 ).
همچنین گویند به سال هشتم هجری که پیامبر (ص) برای فتح مکه می رفت در میان راه علی (ع) را فرستاد تا بت و بتخانه منات را ویران کند . آن حضرت در خزانه منات دو شمشیر به نام رسوب و مخذم یافت که « حارث بن ابی شمر شاه غسانی شام » به منات هدیه کرده بود و علی (ع) آن دو شمشیر را نزد پیامبر (ص) برد و آن حضرت شمشیرها را به علی (ع) بخشید ؛ ذوالفقار یکی از آن دو بود ( طبری ، تاریخ ، ج 3 ، ص 17 ؛ اصنام کلبی ، ص 14 ـ 15 ؛ معجم البلدان ، ج 5 ، ص 205 ) این خبر درست نیست ، زیرا در جنگ احد به سال سوم هجرت ذوالفقار در دست علی (ع) بود و با آن می جنگید . ( سیره ابن هشام ، جلد 3 ، ص 4 ـ 77 ) .
همچنین گویند که علی (ع) در سال نهم هجرت بت فلس را شکست و بتخانه اش را ویران کرد و دو شمشیر رسوب و مخذم را ( که یکی از آن دو ذوالفقار بود ) در آنجا یافت و آنها را به پیامبر (ص) داد و سپس پیامبر (ص) آنها را به علی (ع) بخشید . این خبر نیز به دلیل اینکه ذوالفقار در سال 3 هجری دست علی (ع) بود ، درست نیست . همچنین گویند به پیکار بدر به سال دوم هجرت عاص بن منبه و پدر و عمویش که از سران مشرک بود کشته شدند . علی (ع) عاص بن منبه را کشت و شمشیرش ، ذوالفقار را به پیامبر (ص) داد . سال بعد در جنگ احد هنگامی که از شدت جنگ شمشیر علی (ع) شکست و از پیامبر (ص) شمشیر خواست ، پیامبر اکرم (ص) در گرماگرم پیکار احد به علی (ع)داد و علی (ع) شجاعانه از پیامبر (ص) دفاع کرد و دشمن را عقب راند . در این هنگام ندایی شنیده شد که می گفت « لا فتی الا علی لا سیف الا ذوالفقار » پیامبر (ص) فرمود : ‹‹ این صدای جبرئیل است ››.
در میان همه گزارشها مورخان روی گزارش اخیر بیشتر تأکید کرده اند . به نظر این جانب با آنکه بیشتر گزارشها احتمال صحت دارد ، ولی گزارش آخری معقول تر و منطقی تر است ، ( نیز نگاه کنید به : مناقب سلیمان کوفی ، ص 495 ؛ شرح نهج البلاغه ابن ابی الحدید ، ج 7 ، ص 219 ؛ تاریخ ابن الوردی ، ج 1 ، ص 132 ؛ تاریخ طبری ، ج 3 ، ص 184 و تاریخ یعقوبی ، ج 3 ، ص 184 و تاریخ یعقوبی زندگی امام علی (ع) و … )         

نحوه بوجود آمدن

درباره ی به وجود آمدن این شمشیر با عظمت، از امیرالمؤمنین علی (ع) نقل شده است که ایشان فرموده اند: روزی جبرئیل بر پیامبر (ص) نازل گردید و گفت: ای محمد؛ در یمن بتی است از سنگ که آن را در قاب آهن نشانده اند. کسی بفرست (تا آن بت را از بین برده) و آن آهن را بیاورد. حضرت مرا فرستاد و آن آهن را بیاوردم و آن را به عُمَر آهنگر دادم و او دو شمشیر از آن بساخت: ذوالفقار و مخذم. حضرت مخذم را انتخاب نمودند و ذوالفقار را به من دادند و پس از رحلت ایشان، مخذم نیز به من منتقل گردید و همچنین از امام صادق (ع) نقل شده است که ایشان فرموده اند: ذوالفقار، شمشیری است که امین وحی جبرئیل از آسمان فرستاد و در صفحه ای از نقره بود و در باب اندازه آن آمده است که درازی ذوالفقار هفت وجب و پهنای آن یک وجب بوده است و بدان علت به آن ذوالفقار می گفتند؛ چرا که آن را بر هر کس فرود می آوردند، در دنیا از زندگی و در آخرت از بهشت محروم می گردیده است. (معارف و معاریف، ج5: 557؛ علل الشرایع، ج1: 530؛ معانی الاخبار، ج1: 146؛ صحیفه الابرار، ج1: 285)

شمشیری که می خواست زمین را به دو نیم کند!درباره ی کارهای شگفتی که توسط ذوالفقار (در زمانی که در دستان مبارک حضرت علی (ع) بوده است) روی داده است روایات گوناگونی ذکر شده است به نحوی که آمده است در روز جنگ خیبر، پس از آن که مرحب به دست مبارک امیرالمؤمنین علی (ع) به دو نیم گردید و بر زمین افتاد، جبرئیل در حالی که تعجب بر چهره داشت بر پیامبر (ص) فرود آمد.
رسول خدا (ص) به او فرمودند: از چه تعجب نموده ای؟
جبرئیل عرض کرد: همانا فرشتگان در جای هایی که در آن ساکن هستند ندا می کنند: لافتی الا علی لاسیف الا ذوالفقار؛ هیچ جوانمردی نیست مگر علی و هیچ شمشیری نیست، مگر ذوالفقار.
ولی تعجب من بدان جهت است که آن زمان که امر شد قوم لوط را هلاک کنم، شهرهای آنان را بر پری از بال های خود قرار دادم و آن قدر آن را بالا بردم که حاملان عرض صدای خروس ها و اطفالشان می شنیدند و تا صبح به انتظار امر خدا ایستادم و آن را جابجا نکردم.
اما امروز که علی (ع) ضربت هاشمی خود را بر مرحب فرود آورد، من مأمور شدم زیادی قبضه ی شمشیر او را نگه دارم تا به زمین فرود نیاید و آن را به دو نیم نکند؛ و در این هنگام فشار زیاد شمشیر علی (ع)، سنگین تر از شهرهای قوم لوط بود و این در حالی بود که اسرافیل و میکاییل بازوی علی (ع) را در هوا به قبضه ی خویش گرفته بودند. (مدینة المعاجز، ج1: 183)

به حَرف آمدن ذوالفقار!از ویژگی های منحصر به فرد دیگر شمشیر امیرالمومنین علی (ع)، از حضرت امام صادق (ع) روایت شده است که ایشان فرموده اند: هنگامی که علی (ع) در جنگ خندق، عمربن عبدود را به قتل رسانید، در خدمت پیامبر (ص) ذوالفقار خود را به امام حسن (ع) داد و فرمود: به مادر خود بگو این شمشیر را شستشو دهد.
امام حسن (ع) ذوالفقار را برده و دوباره خدمت امیرالمؤمنین علی (ع) آورد، در حالی که در وسط آن نقطه ی خونی بود که پاک نشده بود!
امیرالمؤمنین (ع) فرمود: مگر این را حضرت زهرا (س) نشست؟
امام حسن (ع) عرض نمود: آری شست.
حضرت فرمود: پس این نقطه چیست؟
در این هنگام پیامبر (ص) فرمودند: یا علی؛ از ذوالفقار سؤال نما تا به تو پاسخ دهد.
حضرت ذوالفقار را حرکت داده و فرمود: مگر تو را حضرت فاطمه (س) از خون پلید و ناپاک، پاکیزه ننمود؟
پس به خواست خدا شمشیر به سخن آمده و عرض کرد: آری؛ ولی شما به وسیله ی من عمربن عبدود را به قتل رساندید، که دشمن ترین فرد نزد فرشتگان بود، پس پروردگارم مرا امر فرمود که من این خون را نوشیدم و این بهره و نصیب من است، و شما این شمشیر را از غلاف بیرون نمی آورید مگر این که فرشتگان این نقطه خون را دیده و بر شما درود و سلام می فرستند. (مدینة المعاجز، ج1: 247؛ قطره ای از معجزات چهارده معصوم: 117- 118)"

ذوافقار در حال حاضر دست چه کسی است

ذو الفقار"به فتح فا و کسر آن، اسم شمشیر رسول الله است.‏در وجه تسمیه این شمشیر گفته‏اند: پشت آن خارهای پست و بلندی مانند ستون فقرات آدمی داشته است.

ماجرای ذوالفقار، از یکی از جنگ های صدر اسلام نشأت می گیرد. جنگ احد یکی از سخت ترین جنگ های صدر اسلام است. در این جنگ خطرناک، آن که بیش از همه فداکارى مى‏کرد و هر حمله‏اى که از جانب دشمن به پیغمبر مى‏شد دفع مى‏نمود، على ابن ابى طالب (ع) بود.

على (ع) با کمال رشادت مى‏جنگید، تا این که شمشیرش شکست، پیغمبر (ص) شمشیر خود را که موسوم به "ذو الفقار" بود، به امام على (ع) داد. سرانجام پیغمبر (ص) در جایى سنگر گرفت، و امام على (ع) هم چنان از او دفاع مى‏کرد، تا آن که طبق نقل بعضى از مورخان بیش از شصت زخم به سر، صورت و بدن او وارد آمد، و در همین موقع بود که پیک وحى به پیامبر عرضه داشت: اى محمد! معناى مواسات همین است، پیغمبر فرمود: "على (ع) از من است و من از او هستم" و جبرئیل افزود: و من هم از هر دو تاى شما.

ظاهراً ذوالفقار جزء وسایل مخصوصی است که از پیامبر به دیگر امامان -به ترتیب- به ارث رسیده است، که اگر چنین باشد، امروز این شمشیر پر برکت، در دست امام عصر (عج) است. این مطلب از برخی روایات استفاده می شود.

امام صادق (ع) در حدیثی می فرماید: "چون زمان قبض روح پیامبر رسید، علم و سلاح اش را به علی (ع) داد. در حدیث دیگر، امام صادق (ع) می فرماید: "نزد من، انگشتر و زره و شمشیر و پرچم رسول خدا است". امام رضا (ع) درباره ذوالفقار می فرماید:" ذوالفقار اکنون پیش من است".در روایتی دیگر ازامام صادق (ع) نقل شده است: « و شمشیر آن حضرت هنگام ظهور، همان شمشیر پیامبر «ذوالفقار» است».

بنابراین، همان گونه که از روایات استفاده می شود، ذوالفقار جزء وسایل مخصوصی است که از پیامبر به دیگر امامان -به ترتیب - به ارث رسیده است، و اکنون این شمشیر پر برکت، در دست امام عصر (عج) است.