ذو الفقار

ذوالفقار دست چه کسی بود و چطور به دست علی رسید؟

منابع اسلامی در این باب سخنهای گوناگون گفته اند . به روایت سدی از مفسران بزرگ و معتبر اهل سنت در تفسیر آیه « و انزلنا الحدید فیه بأس شدید و منافع للناس ، حضرت آدم وقتی از بهشت بیرون آمد ، ذوالفقار را که از برگ اس بهشتی ساخته شده بود با خود به این دنیا آورد و با آن با دشمنان ( جن و شیاطین ) می جنگید . پس از او به ترتیب به پیامبران بعد رسید تا سرانجام به پیامبر اسلام (ص) رسید و آن حضرت آن را به علی (ع) داد ( مناقب ، ج 3 ، ص 339 ، نقل از تفسیر سدی ) .

به گزارش دیگر ، روز جنگ احد امام علی (ع) سخت جنگید تا آنکه شمشیرش شکست و نزد پیامبر (ص) آمد و شمشیر خواست . ( مناقب ، ج 3 ، ص 339 ؛ علل الشرایع ، جزء 1 ، ص 7 ) ، نیز گویند : بتی آهنین در یمن بود که علی (ع) آن را شکست و بفرمود تا از آن ، دو شمشیر ساختند . یکی از آن دو ذوالفقار بود . ( مناقب ، ج 3 ، ص 339 )
همچنین گویند هنگامی که بلقیس به دیدن سلیمان رفت ، شش شمشیر از جمله ذوالفقار را برایش به هدیه برد . سرانجام به دست عاص بن منبه رسید و او که در پیکار بدر ، در سپاه مشرکان بود ، کشته شد و شمشیرش به دست پیامبر (ص) و دست آخر به دست علی (ع) رسید ( مناقب ، ج 3 ، ص 315، پاورقی ).
نیز گویند حجاج بن علاطه یکی از مردم مکه آن را به پیامبر (ص) هدیه داد و آن حضرت آن را روز احد به علی (ع) بخشید ( تاج العروس ، ج 7 ، ص 357، ماده فقره )
نیز گویند برگ نخلی در دست پیامبر (ص) بود ، وقتی علی (ع) شمشیر خواست ، پیامبر (ص) بر آن برگ نخل دمید و به قدرت خدا شمشیری شد که بعدا ذوالفقار نام گرفت . ( مناقب ، ج 3 ، ص 339 ).
همچنین گویند به سال هشتم هجری که پیامبر (ص) برای فتح مکه می رفت در میان راه علی (ع) را فرستاد تا بت و بتخانه منات را ویران کند . آن حضرت در خزانه منات دو شمشیر به نام رسوب و مخذم یافت که « حارث بن ابی شمر شاه غسانی شام » به منات هدیه کرده بود و علی (ع) آن دو شمشیر را نزد پیامبر (ص) برد و آن حضرت شمشیرها را به علی (ع) بخشید ؛ ذوالفقار یکی از آن دو بود ( طبری ، تاریخ ، ج 3 ، ص 17 ؛ اصنام کلبی ، ص 14 ـ 15 ؛ معجم البلدان ، ج 5 ، ص 205 ) این خبر درست نیست ، زیرا در جنگ احد به سال سوم هجرت ذوالفقار در دست علی (ع) بود و با آن می جنگید . ( سیره ابن هشام ، جلد 3 ، ص 4 ـ 77 ) .
همچنین گویند که علی (ع) در سال نهم هجرت بت فلس را شکست و بتخانه اش را ویران کرد و دو شمشیر رسوب و مخذم را ( که یکی از آن دو ذوالفقار بود ) در آنجا یافت و آنها را به پیامبر (ص) داد و سپس پیامبر (ص) آنها را به علی (ع) بخشید . این خبر نیز به دلیل اینکه ذوالفقار در سال 3 هجری دست علی (ع) بود ، درست نیست . همچنین گویند به پیکار بدر به سال دوم هجرت عاص بن منبه و پدر و عمویش که از سران مشرک بود کشته شدند . علی (ع) عاص بن منبه را کشت و شمشیرش ، ذوالفقار را به پیامبر (ص) داد . سال بعد در جنگ احد هنگامی که از شدت جنگ شمشیر علی (ع) شکست و از پیامبر (ص) شمشیر خواست ، پیامبر اکرم (ص) در گرماگرم پیکار احد به علی (ع)داد و علی (ع) شجاعانه از پیامبر (ص) دفاع کرد و دشمن را عقب راند . در این هنگام ندایی شنیده شد که می گفت « لا فتی الا علی لا سیف الا ذوالفقار » پیامبر (ص) فرمود : ‹‹ این صدای جبرئیل است ››.
در میان همه گزارشها مورخان روی گزارش اخیر بیشتر تأکید کرده اند . به نظر این جانب با آنکه بیشتر گزارشها احتمال صحت دارد ، ولی گزارش آخری معقول تر و منطقی تر است ، ( نیز نگاه کنید به : مناقب سلیمان کوفی ، ص 495 ؛ شرح نهج البلاغه ابن ابی الحدید ، ج 7 ، ص 219 ؛ تاریخ ابن الوردی ، ج 1 ، ص 132 ؛ تاریخ طبری ، ج 3 ، ص 184 و تاریخ یعقوبی ، ج 3 ، ص 184 و تاریخ یعقوبی زندگی امام علی (ع) و … )